Evlilik birliğinin sarsılması nedeniyle boşanma davası: Evlilik birliğinin sarsılması eşlerin yaşamış oldukları ortak evlilik hayatını devam ettirmelerinin kendilerinden beklenemeyecek derecede zorlaşmış olması halinde yargılama konusu olan bir dava türüdür. Evlilik birliğinin sarsılması nedeniyle boşanma davasında ana unsur dava açılan eşe göre dava açanın daha az kusurlu olması veya kusursuz olmasıdır. Bu dava türü çekişmeli boşanma olarak mahkemelerde görülen bir dava türü olmakla birlikte yargılamalarının çok uzun sürdüğü bir dava olarak da bilinmektedir.
Önceki yazılarımızda bahsedildiği üzere Türk Medeni Kanununa göre özel boşanma sebepleri ve genel boşanma sebepleri olarak iki tür boşanma davası sebepleri bulunmaktadır. Evlilik Birliğinin Sarsılması Nedeniyle Boşanma Davasının sebepleri genel boşanma sebeplerine girmektedir. Peki bu sebepler hangileridir diye düşünecek olursak; önceki yazılarımızda bahsetmiş olduğumuz dava türlerinin alanına girmeyen veya özel boşanma sebepleri olarak görülmeyen tüm sebepler bu dava türünde genel boşanma sebepleri olarak bilinmektedir. Evlilik Birliğinin Sarsılması Nedeniyle Boşanma Davası halk arasında şiddetli geçimsizlik veya Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması olarak da bilinmektedir.
Boşanma Sebepleri
Yukarıda anlatıldığı üzere boşanma davalarında boşanma sebepleri olarak iki tür bulunmaktadır. Bunlar özel sebepler ve genel sebeplerdir. Özel sebepleri kısaca hatırlayacak olursak zina, hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış, suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme, terk, akıl hastalığı gibi 5 tür özel boşanma sebeplerine dayalı dava şekli bulunmaktadır. Peki Evlilik Birliğinin Sarsılması Nedeniyle Boşanma Davasının yanı sıra Özel boşanma sebepleriyle de dava açabiliriz. Şöyle ki çekişmeli olarak görülen bir boşanma davasında hem şiddetli geçimsizlik hem de özel boşanma sebeplerinden birisine dayalı olarak boşanma davası açılabilmektedir.
Dava sebepleri olarak hem genel sebepler hem de varsa özel sebepler gösterilebilecektir. Bu durumda bir örnek verecek olursak eşiyle geçinemeyen bir davacı hem aile sebepleri nedeniyle eşiyle uyumsuzluk içerisindeyse bu sebepleri gösterebilir. Aynı zamanda eşinden şiddet görüyorsa da şiddet nedenlerini de belirterek boşanma davası konusu yapabilmektedir. Bu durumda mahkemece önce özel sebeplere bakılarak dava yürütülecek, eğer özel sebeplere göre davacı davasını ispat edebilirse özel sebeplere göre kusur aranmaksızın davada boşanma kararı verilecektir. Eğer ki davacı özel sebeplere ilişkin davasını ispatlayamazsa kusur oranına göre mahkemece genel sebeplere dayalı olarak davada karar verilecektir.
Boşanma Davasında Özel Sebepler ile Genel Sebepler arasındaki fark
Evlilik Birliğinin Sarsılması Nedeniyle Boşanma Davasında Özel sebepler ile Genel Sebepler arasındaki fark şu şekilde anlatılabilir. Özel sebeplere ilişkin bir davada, örneğin zina ise davacı, dava açtığı eşinin zina yaptığını mahkemeye ispat ederse kişilerin kusur durumuna bakılmaksızın dava sonuçlandırılmakta ve boşanma kararı verilmektedir.
Genel sebeplere ilişkin bir davada ise davacının haklı olduğunu veya dava açtığı eşine karşı ondan daha az kusurlu veya kusursuz olduğunu ispat etmesi gerekir. Görüldüğü üzere özel sebeplerde kişilerin kusuruna bakılmazken, genel sebeplerle görülen dava türünde kişilerin kusuruna göre dava sonuçlanmaktadır. Özel sebepler ile Genel Sebepler arasındaki fark buradan kaynaklanmaktadır. Davanın özeti olarak genel sebeplerde davacının, dava açtığı kişinin kendisinden daha fazla kusurlu olduğunu ispat etmesi gereklidir. Bunu başarabilen davacı davayı genelde kazanmaktadır.
Genel Sebeplerin yanı sıra birden fazla özel sebep bulunması:
Evlilik Birliğinin Sarsılması Nedeniyle Boşanma Davasında genel sebeplerin yanı sıra birden fazla özel sebep bulunması halinde davanın süreci nasıl işleyecektir. Öyle bir dava düşünelim ki davacı davasını açarken dilekçesinde eşiyle evliliğinin başından beridir uyumsuzluklar olduğunu, birçok konuda anlaşamadıklarını dile getirmiş olsun. Ayrıca dava dilekçesinin bir başka maddesinde eşinin zina yaptığını belirtmiştir. Bir başka maddede daha önceden sinirlendiğinde boğazına bıçak dayadığını ve hayatına kast ettiğini beyan etmiştir. Yine aynı dava dilekçesinin bir başka maddesinde davalı eşinin alkolik birisi olduğunu ve sürekli gazinolarda barlarda gezdiğinden bahsetmiştir.
Yargılama süreci
Yukarıda anlatılan durumda yargılama süreci şu şekilde işleyecektir, öncelikle mahkeme tarafından tüm deliller toplanacak ve yargılama konusu beyanlar dinlenecek duruşmalar yapılacaktır. Son aşamaya gelindiğinde mahkeme tarafından öncelikle özel dava sebepler incelenecektir.
Örneğimiz üzerinden gidecek olursak öncelikle davalının zina yapıp yapmadığına ilişkin deliller kontrol edilecektir. Zina yapıldığına ilişkin mahkeme yeterli delil bulursa zina nedeniyle boşanma davası olarak boşanma kararı verecektir ve davada tarafların kusur durumunu dikkate almayacaktır. Zina yapıldığına dair deliller yeterli görülmezse şayet davacının boğazına bıçak dayanmasına ilişkin hususlar incelenecek hayatına kast edip etmediğine dair deliller kontrol edilecektir.
Delillerin yeterli görülmesi halinde de kusur duruma bakılmaksızın karar verilecektir. Deliller yeterli görülmezse şayet diğer iddialar yönünden inceleme yapılacaktır. Mahkemece bu seferde davalı eşin (boşanma davası öncesi için yaşanan süreçte) alkolik olup olmadığı ve gazino barlara giderek hayatını sürdürüp sürmediği kontrol edilecek deliller yeterli görülürse yine kusur durumuna bakılmaksızın boşanma kararı verilecektir. Deliller yeterli görülmezse şayet genel sebeplere göre ve kusur durumu da göz önüne alınarak boşanma kararı verilebilecektir. Görüldüğü üzere Evlilik Birliğinin Sarsılması Nedeniyle Boşanma Davasında Genel Sebeplerin yanı sıra birden fazla özel sebep bulunması halinde inceleme ve yargılama süreci belirtildiği şekilde ilerleyecektir.
Sadece özel sebeplere dayanılması
Evlilik Birliğinin Sarsılması Nedeniyle Boşanma Davasında boşanma sebebi olarak sadece özel sebeplere dayanılması durumunda davanızın sadece özel sebepler bakımından değerlendirilerektir. Eğer ki genel dava sebeplerinden dilekçenizde bahsetmediyseniz sadece özel sebepleriniz yönünden davanız değerlendirilecek özel sebeplerin ispatlanamaması durumunda ise davanızın genel sebepler yönünden incelenmeden reddine karar verilebilir. Bu durumda genel sebeplere dayalı olarak boşanma kararı verilemez. Çünkü dilekçenizde genel sebeplerden bahsetmediyseniz genel sebeplere dayalı olarak boşanma kararı verilemez. Bu durumda mahkemenin kişinin talebiyle bağlı inceleme yetkisi olduğunun en net göstergesidir. Talep bulunmayan bir hususta mahkemece kendiliğinden inceleme yapılamamaktadır.
Evlilik Birliğinin Sarsılması Nedeniyle Boşanma Davasının Kanuni Dayanağı: 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun Evlilik birliğinin sarsılması 166 Maddesinde “Evlilik birliği, ortak hayatı sürdürmeleri kendilerinden beklenmeyecek derecede temelinden sarsılmış olursa, eşlerden her biri boşanma davası açabilir.
Yukarıdaki fıkrada belirtilen hâllerde, davacının kusuru daha ağır ise, davalının açılan davaya itiraz hakkı vardır. Bununla beraber bu itiraz, hakkın kötüye kullanılması niteliğinde ise ve evlilik birliğinin devamında davalı ve çocuklar bakımından korunmaya değer bir yarar kalmamışsa boşanmaya karar verilebilir.
Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi hâlinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır. Bu hâlde boşanma kararı verilebilmesi için, hâkimin tarafları bizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır. Hâkim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü hâlinde boşanmaya hükmolunur. Bu hâlde tarafların ikrarlarının hâkimi bağlamayacağı hükmü uygulanmaz.
Boşanma sebeplerinden herhangi biriyle açılmış bulunan davanın reddine karar verilmesi ve bu kararın kesinleştiği tarihten başlayarak üç yıl geçmesi hâlinde, her ne sebeple olursa olsun ortak hayat yeniden kurulamamışsa evlilik birliği temelden sarsılmış sayılır ve eşlerden birinin istemi üzerine boşanmaya karar verilir.” Şeklinde hüküm bulunmakta ve bu hüküm evlilik birliğinin sarsılması nedeniyle boşanma davasının kanuni dayanağını oluşturmaktadır.
Diğer boşanma davası türleri:
Evlilik Birliğinin Temelinden Sarsılması Nedeniyle Boşanma Davası
Hayata Kast Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış Nedeniyle Boşanma Davası
Suç işleme nedeniyle boşanma davası
Haysiyetsiz Yaşam Sürme Nedeniyle Boşanma Davası
